Настоящее время глаголов

1)

Измените предложения по образцу.
Образец: Вчера мама готовила обед. И сейчас мама готовит обед.
Вечером ты писал письмо. И сейчас ты пишешь письмо.
1. Вчера ты читал книгу.

Сегодня ты читал книгу

2. Утром я решал задачу.

Сейчас я решал задачу․

3. Час назад ты играл с другом.

Сейчас ты играешь с другом․

4. Утром мы кормили голубей.

Сейчас мы кормим голубей․

5. Вчера рабочие строили дом.

Сегодня рабочие строят дом․

6. Вчера дети рисовали.

Сегодня дети рисуют․

 

2)

Допишите окончания глаголов в настоящем времени.
1. Когда ты учил уроки? – Обычно я готовлю уроки вечером.

2. Кому ты сейчас звонил? – Я не звонил, я читал .

3. Куда ты спешишь? – Я спешил в школу.

4. Ты любишь читать? – Да, очень люблю.

 

3)

Вместо точек впишите подходящие по смыслу глаголы в настоящем
времени.
1. Машины убирают улицы. 2. Город готовится встретить новый день. 3. Большую роль в жизни столицы играет метро. 4. Линии метро связаны все районы города. 5. В Москве выходят много газет и журналов.

Слова для справок: убирать – убрать, готовиться – приготовиться,
играть – поиграть, связывать – связать, выходить – выйти.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

играть писать
я играю пишу
ты играешь пишешь
он
она играет пишет
мы играем пишем
вы играете пишете
они играют пишут

спешить любить
я спешу люблю
ты спешишь любишь
он спешит любит
она
мы спешим любим
вы спешите любите
они спешат любят

ПИСЬМО МАТЕРИ И Уходят матери

Сергей Есенин

ПИСЬМО МАТЕРИ

Ты жива еще, моя старушка? Жив и я.
Привет тебе, привет! Пусть струится над твоей избушкой Тот вечерний несказанный свет.
Пишут мне, что ты, тая тревогу,  Загрустила шибко обо мне, Что ты часто ходишь на дорогу В старомодном ветхом шушуне.
И тебе в вечернем синем мраке Часто видится одно и то ж:
Будто кто-то мне в кабацкой драке Саданул под сердце финский нож.
Ничего, родная! Успокойся.  Это только тягостная бредь.
Не такой уж горький я пропойца, Чтоб, тебя не видя, умереть.
Я по-прежнему такой же нежный И мечтаю только лишь о том,Чтоб скорее от тоски мятежной Воротиться в низенький наш дом .
Я вернусь, когда раскинет ветви По-весеннему наш белый сад. Только ты меня уж на рассвете Не буди, как восемь лет назад Не буди того, что отмечталось,
Не волнуй того, что не сбылось, —Слишком раннюю утрату и усталость Испытать мне в жизни привелось.
И молиться не учи меня.
Не надо! К старому возврата больше нет.
Ты одна мне помощь и отрада,
Ты одна мне несказанный свет.
Так забудь же про свою тревогу, Не грусти так шибко обо мне.
Не ходи так часто на дорогуВ старомодном ветхом шушуне
Уходят матери
Уходят наши матери от нас,
уходят потихонечку,
на цыпочках,
а мы спокойно спим,
едой насытившись,
не замечая этот страшный час.
Уходят матери от нас не сразу,
нет —
нам это только кажется, что сразу.
Они уходят медленно и странно
шагами маленькими по ступеням лет.
Вдруг спохватившись нервно в кой-то год,
им отмечаем шумно дни рожденья,
но это запоздалое раденье
ни их,
ни наши души не спасет.
Все удаляются они,
все удаляются.
К ним тянемся,
очнувшись ото сна,
но руки вдруг о воздух ударяются —
в нем выросла стеклянная стена!
Мы опоздали.
Пробил страшный час.
Глядим мы со слезами потаенными,
как тихими суровыми колоннами
уходят наши матери от нас…
1960 г.

Տեքստային խնդիրների լուծումը

Տեքստային խնդիրների լուծումը

Օրինակ

Լուծենք այդպիսի խնդիր:

Մի դույլում կա 3 անգամ շատ կաթ, քան մյուսում: Երբ առաջին դույլից 5 լիտր կաթ լցրեցին երկրորդի մեջ, երկու դույլերում կաթի քանակը հավասարվեց:

Քանի՞ լիտր կաթ կար դույլերից յուրաքանչյուրում:

Լուծում:

Սկզբում որոշենք փոփոխականը, որով պետք է նշանակել անհայտ մեծությունը:

Դիցուք մինչև ավելացնելը երկրորդ դույլում կար 𝑥լ կաթ:

Ապա առաջին դույլում կար 3𝑥լ կաթ:

Լցնելուց հետո առաջին դույլում դարձավ (3𝑥–5)լ կաթ, իսկ երկրորդում՝ (𝑥+5)լ:

Ըստ պայմանի այդ քանակները հավասար են: Կազմենք հավասարումը՝ 3𝑥–5=𝑥+5

Լուծենք կազմված հավասարումը:

3𝑥−5=𝑥+5
3𝑥−𝑥=5+5
2𝑥=10
𝑥=5

Հիմա ձևակերպենք խնդրի պատասխանը:

Այսպիսով, 𝑥=5, իսկ 3𝑥=15:

Պատասխան՝ երկրորդ դույլում կար 5լ կաթ, իսկ առաջինում՝ 15լ կաթ:

Խնդիրը լուծեցինք երեք փուլով՝

1) հավասարման կազմելը

2) հավասարման լուծելը

3) պատասխանի ձևակերպումը

Հավասարումը կազմելու համար պետք է վերլուծել խնդրի պայմանները, որոնք կարելի է ներկայացնել աղյուսակի, գծապատկերի, նկարի կամ կարճ գրառման միջոցով:

 

 

Դասարանական աշխատանք

 

  1. Հետևյալ խնդիրները լուծիր հավասարումներ կազմելու միջոցով.

ա) Տուփի մեջ կոճակներ կային։ Երբ տուփի մեջ դրեցին ևս 30 կոճակ, նրանց քանակը դարձավ 95։ Քանի՞ կոճակ կար տուփի մեջ։

 

Լուծում 95-30  = 65

Պատ ՝․ 65

 

բ) Երկու տակառներից առաջինում կար 48 լ ջուր, երկրորդում՝ 30լ։ Ինչքա՞ն ջուր պիտի վերցվի առաջին տակառից, որպեսզի երկու տակառներում մնա ընդամենը 60լ ջուր։

 

Պատ՝․15 լ

 

  1. Բարձրահարկ շենքում երկսենյականոց բնակարանները մեկսենյականոց բնակարաններից 3 անգամ շատ են։ Գտիր երկսենյականոց ու մեկսենյականոց բնակարանների ընդհանուր քանակը։

 

  1. Մի բնակավայրում կան միայն մեկհարկանի ու երկհարկանի տներ։ Ընդ որում, երկհարկանի տները 10 անգամ քիչ են, քան մեկհարկանիները։ Ընդամենը քանի՞ տուն կա այդ բնակավայրում։

 

  1. Լուծիր հավասարումը.

ա) 2(x + 5) = 4

 

բ) 20 + 5(x + 1) = 0

 

գ) -(x + 13) = 7

 

դ) 6 – 3(3 – 6x) = 6

 

ե) 3 – 2(x + 5) = 1

 

զ) 5 + 2(4 – x) = 10

 

 

Լրացուցիչ առաջադրանք

 

  1. Հետևյալ խնդիրները լուծիր հավասարումներ կազմելու միջոցով.

 

ա) Ջահի լամպերից 27-ն այրվել էին, և դահլիճը լուսավորվում էր 323 լամպով։ Ընդամենը քանի՞ լամպ կար ջահի վրա։

 

բ) ABC եռանկյան պարագիծը 57 սմ է, AB կողմի երկարությունը՝ 26 սմ, AC-ինը՝ 10 սմ։ Որքա՞ն է BC կողմի երկարությունը։

 

 

  1. Մտապահված թիվը նշանակիր x-ով և կազմիր հավասարում ըստ հետևյալ խնդրի.

 

ա) մտապահել են մի թիվ, ավելացրել են 8 և ստացել 33:

 

բ) մտապահել են մի թիվ, բազմապատկել են այն 4-ով և ստացել 52:

 

գ) մտապահել են մի թիվ, բազմապատկել են այն 7-ով, արդյունքին գումարել են 12 և ստացել 26:

 

  1. Եղբայրը գտավ 3 անգամ շատ սունկ, քան քույրը։ Միասին նրանք գտել են 24 սունկ։ Քանի՞ սունկ է գտել եղբայրը, քանիսը՝ քույրը։

 

 

  1. Լուծիր հավասարումը.

 

ա) 7 – x = 3 + x

 

բ) 8x + 10 = -4x – 6

 

գ) 9x – 6 = 3x – 12

 

դ) 6x – 3 = 2 – 3x

 

Գործնական աշխատանք, ածական

21.03

Ածականի համեմատության աստիճանը քերականական կարգ է, որով արտահայտվում է որակական ածականի ցույց տված հատկության չափը, աստիճանը: Ածականն ունի համեմատության երեք աստիճան՝ դրական, բաղդատական ու գերադրական։

Դրական աստիճանն ածականի ուղիղ ձևն է և ցույց է տալիս առարկայի հատկությունը առանց այլ առարկաների նույն հատկության հետ համեմատելու: Օրինակ` գեղեցիկ պատկեր, նուրբ գործվածք, կարճ ճանապարհ և այլն:
Բաղդատական աստիճանը ցույց է տալիս առարկայի տվյալ հատկության առավել կամ պակաս լինելը այլ առարկայի նույն հատկության համեմատությամբ:
Ածականի բաղդատական աստիճանը կազմվում է
ա) ածականի դրական աստիճանին ավելանալով ավելի բառը, օրինակ`ավելի գեղեցիկ, ավելի նուրբ, ավելի կարճ:
բ)ածականի դրական աստիճանին ավելանալով նվազ կամ պակաս բառերը, օրինակ` պակաս կարճ, պակաս գեղեցիկ և այլն:

Ածականի գերադրական աստիճանը ցույց է տալիս առարկայի տվյալ հատկանիշի գերազանցությունը ուրիշ առարկաների նույն հատկանիշից:
Գերադրական աստիճանը կազմվում է տարբեր կերպ՝
ամենա նախածանցով (օրինակ` ամենակարճ, ամենագեղեցիկ)
ագույն վերջածանցով (օրինակ` լավագույն, գեղեցկագույն)
ամենից
բառով (օրինակ` ամենից լավ, ամենից գեղեցիկ):
Ուշադրություն:
Ոչ բոլոր ածականներից կարելի է կազմել գերադրական աստիճան  -ագույն վերջածանցով:
Մի շարք որակական ածականներ չունեն համեմատության աստիճաններ: Դրանք են` ամայի, ամուրի, ամուլ, ստերջ, անոթի, արու, էգ, փակ, բաց, զույգ, կաղ, կույր, համր, խուլ, ձրի, հղի, բոբիկ, ճաղատ, մերկ, տկլոր, վերջին, նախկին:

Առաջադրանքներ:
1.Կազմել տրված ածականների բաղդատական և գերադրական աստիճանները:
Խոշոր-ավելի խոշոռ,ամենից խոշոռ, ամենախոշոր
բարձր-ավելի բարձր, ամենից բարձր, ամենաբարձր
նոր-ավելի նոր, ամենից նոր, ամենանոր
ազնիվ-ավելի ազնիվ, ամենից ազնիվ,ամենաազնիվ
գեղեցիկ-ավելի գեղեցիկ, ամենից գեղեցիկ, ամենագեղեցիկ
հին-ավելի հին, ամենից հին, ամենահին
քաջ-ավելի քաշամենից քաջ, ամենաքաջ
խոր-ավելի խոր, ամենից խոր, ամենախոր
ուժեղ-ավելի ուժեղ, ամենից ուժեղ, ամենաուժեղ
խելացի-ավելի խելացի, ամենից խելացի, ամենախելացի

2. Բառաշարքում ընդգծել գերադրական աստիճանով ածականները:
Միագույն, խստագույնամենախոշոր, մանուշակագույն, ամենաթույլ, փոքրագույն, բոցագույն, ամենափրկիչ, ամենալավ, մշուշագույն,  ամենազգաց,  կարևորագույն, հզորագույն, արևագույն, բարձրագույն, ամենանուրբ, դժվարագույն:

22.03

Խմբավորիր ածականները ըստ առարկայի արտաքին հատկանիշի և ներքին հատկանիշի, ըստ գույների, ըստ մարդու մտավոր  հատկանիշների:
Ուռուցիկ, կծու, հեզ, խաժ, գանգուր,  խելացի, համեստ, դեղձան, պարկեշտ, կլոր, գորշ,  դաժան, համեստ, կապույտ, ծուռ, թթու, խորամանկ, հարթ, կիրթ, մանր, քաղցր, լազուր, ուղիղ, ծույլ, խորդուբորդ, նենգ, ազնիվ, աշխատասեր:

Կազմիր տրված ածականների գերադրական աստիճանը:
Ազնիվ, հին, բարի, նոր, ծանր, զգայուն, սուր, երկար, մեծ, գեղեցիկ, խոշոր:

Շարքում ընդգծիր համեմատության աստիճան չունեցող որակական ածականները:
Հպարտ, կույր, խեղճ, գեղեցիկ, չար, նենգ, պարկեշտ, արու, բարի, վեհ, ագահ, հղի, վսեմ, համր, պիղծ, ամուրի, խուլ, արդար, ճերմակ:

Տրված արմատներով կազմիր ածանցավոր և բարդ ածականներ:
Արծաթ, ադամանդ, ծիծաղ, լույս, սեր, հոտ, հուր, դառն, մազ, գույն, գութ, իմաստ, մարմար:

Պալատական, ապստամբ, ավագ, դավաճան, հերոս, հանցագործ, խավար, հսկա, վիրավոր բառերը նախադասությունների մեջ գործածել մի դեպքում, որպես գոյական, մյուս դեպքում` որպես ածական
Գրիր տրված բառերի նույնարմատ հականիշ ածականները:
Անխռով
խոտոր
երերուն
տարակուսելի
արտաքուստ
անզարդ
ամոթխած
աղմկոտ
արատավոր
քաղցրահամ
ընչատեր
թեթևաբարո

Վիլյամ Սարոյան «Թե ինչպես է քաղաքի ձեռնածուն հիմարացնում թագավորին, որին թվում էր իրենից խորամանկ մարդ չկա աշխարհում, և ոչ մեկը չի կարող իրեն խաբել»

Թագավորի խորհրդատուն գալիս է նրա մոտ, ասում.

— Թագավորն ապրած կենա, մեր քաղաքում մի խաբեբա է հայտնվել, որը բլբլացնելով ազնիվ մարդկանցից փող է կորզում։

— Ո՞նց թե,— զարմացած հարցնում է թագավորը։

— Մենք էլ դրանից գլուխ չենք հանում։ Այդ մարդը աչքերը խորհրդավոր հառում է վրադ ու բլբլացնում։ Հետո, մինչև գլխի ես ընկնում, տեսնում ես քսակդ առել, չքացել է։ Մի անգամ նույնիսկ քաղաքի ամենախորամանկ մարդուն քթից բռնած ման ածեց։

— Խելքին մոտ բաներ չես խոսում,— ասում է թագավորը։

— էն Աստված, ճիշտ եմ ասում։

— Դե լավ, գնա էդ մարդուն բեր, տեսնենք ինձ ոնց է խաբում։ Եթե նրան չհաջողվի այդ բանն անել, զգուշացնում եմ՝ գլուխդ ուսերիդ չի մնա։

Եվ խորհրդատուն գնում է բլբլացող խաբեբայի մոտ ու ասում.

— Մեր թագավորը քեզ իր պալատն է կանչում, որ իրեն խաբես։ Լավ կլինի, ինչքան հունար ունես բանեցնես։

— Ե՞ս… Խաբե՞մ թագավորին… Չէ, Աստված ինձ թույլ չի տա որ էդ բանն անեմ։

— Եթե քեզ չհաջողվի մեր թագավորին խաբել, երկուսիս էլ կգլխատեն,— բացատրում է խորհրդատուն։

— Դե լավ, ինչ արած, որ ասում ես, ասում ես…— համաձայնում է խաբեբան։

Եվ խորհրդատուն նրան տանում է թագավորի մոտ։

Թագավորն ասում է.

— Ինձ ասել են, որ դու խաբել ես մեր քաղաքի ամենախելացի մարդկանց ու նրանցից փող կորզել։ Ես շատ եմ հպարտանում իմ խելքով և ուզում եմ ինձ էլ խաբես։ Հապա, փորձիր։

— Թագավորն ապրած կենա, խաբելը կխաբեմ, բայց վախենամ չկարողանամ, որովհետև բոլոր գործիքներս գրավ են դրված։ Իսկ առանց գործիքների… նույնիսկ ամենամիամիտ գյուղացուն չեմ կարող խաբել։

— Որ այդպես է, գնա գործիքներդ բեր,— հրամայում է թագավորը։

— Բայց ես փող չունեմ,— ասում է խաբեբան։

— Իսկ ինչքա՞ն է պետք, որ գործիքներդ ետ բերես։

— Երկու հարյուր ոսկի,— ասում է խաբեբան։

— Խորհրդական,— հրամայում է թագավորը,— այդ երիտասարդին երկու հարյուր ոսկի տուր, թող գնա իր գործիքները բերի, տեսնենք ո՞նց է ինձ խաբում։

Եվ խորհրդականը խաբեբային երկու հարյուր ոսկի է տալիս։ Վերջինս իրեն յուրահատուկ ծեսերով գլուխ է տալիս ու դուրս գնում՝ խոստանալով երկու ժամից հետո վերադառնալ։ Իսկ թագավորը հարմարավետ տեղավորվելով գահին սպասում է։ Շատ ժամանակ անց խորհրդատուն վախվորած ժպտում է.

— Ինչո՞ւ ես ժպտում,— հարցնում է թագավորը։

— Թագավորն ապրած կենա, եթե որոշել եք այդ խաբեբային սպասել… Ոնց ասեմ՝ մինչև ձեր երեխաներն էլ լույս աշխարհ գան, նրանց թոռներն ու ծոռներն էլ, այդ խաբեբան չի վերադառնա։ Չէ՞ որ նա արդեն խաբել է Ձեզ, ով աշխարհի ամենաիմաստուն արքա։

Այդ խաբեբայի գործիքը հենց նրա բլբլացող լեզուն է։

Առաջադրանքներ

Տեքստից դո՛ւրս գրիր գրությամբ և արտասանությամբ տարբերվող բառերը։

Թագավորի խորհրդատուն  խաբեբա մարդ

Գրի՛ր ընդգծված բառերի հոմանիշները։  Խաբեբա – խարդախ,չքանալ – անհետանալ , ճիշտ – շիտակ , բանեցնել – օգտագործել,փող – գումար ,վերադառնալ- ետ գալ ,վախվորել – վախենալ,

Տեքստից դո՛ւրս գրիր դարձվածքները և փորձի՛ր բացատրել։

գլուխ չենք հանում-չենք հասկանում
Խելքին մոտ բաներ չես խոսում-խելացի բաներ չես ասում
գլուխդ ուսերիդ չի մնա-գլուխդ կկտրեմ
քթից բռնած ման ածել-խաբել՛

Բնութագրի՛ր խաբեբային։

Նա շատ խորամանկ է, հասկացող, ճարտարախոս:

Փորձի՛ր արդարացնել խաբեբային։

Խորհո՛ւրդ տուր թագավորին։

Դասարանական աշխատանք 19.03.2024

 

 

Դասարանական աշխատանք

 

1.Լուծիր հավասարումը.

 

ա) x — 832 = 174

x=832+174

x=1006

բ) x — 303 = 27

x=303+27

x=330

գ) 1405 — x = 108

-x=108-1405 

-x= -1297

x=1297

դ) 84 + x = 124

x=124-84

x=40

 

2.Հավասարման արմա՞տ է արդյոք 3 թիվը.

 

ա) x — 5 = 0

x=5

բ) 2x = 6

2x=6

գ) 7 — x = 0

x=7

դ) x = 6 — x

2x=6
x=6/2=3

3.Ո՞ր հավասարման արմատն է  1 թիվը.

2x = 5

x=5/2

4x = 0

x=4

7x = 7

x=7/7=1

6x + 8 = 14

6x=14-8

6x=6

x=6/6=1

8 — x = 7

x=8/7

 

4.Լուծիր հավասարումը.(4-6 վարժություններ)

 

ա) 15 — 3x = 0

-3x=-15

x=-15/-3=5

բ) 4x + 2x — 7 = 5

6x=12

x=2

գ) 7x + x + 3 =19

8x=16

x=2

դ) 3x — 1 = 2x

3x-2x=1

x=1

ե) 3x — 6 = x

3x-x=6

2x=6

x=6/2=3

զ) x + 3 = 3x — 7

x-3x=-7-3

-2x=-10

x=10/2=5

 

 

5.

ա) 3 — x = 1 + x

-x-x=1-3

-2x=-2

x=2/2=1

բ) 7x + 2 = 3x -10

7x-3x=-10-2

4x=-12

x=-12/4=-3

գ) 5x — 8 = 3x — 8

5x-3x=-8+8

2x=0

x=0

դ) 1/2x — 3 = 2 — 1/3x

1/2x+1/3x=2+3

3+2/6x=5

x=5:5/6=5 x 6/5=6

 

6.

ա) 2(x — 5) = 9

2x-10=9

2x=9+10

2x=19

բ) 12 + 3(x — 1) = 0

12+3x-3=0

3x=-9

x=-9/3

գ) -(x + 8) = 3

-x+8=3

-x=-8+3

x=5

դ) 1 — 5(2 — 3x) = 6

1-52-3x=6

3x=52+1

x=-53/6

ե) 7 — 3(x + 1) = 6

7-3x+1=6

3x=7+1

x=-8

զ) 5 — 2(3 — x) = 11

5-23-x=11

-x=23+5

x=18/11

 

7.Կազմիր հավասարում և լուծիր այն.

 

ա) x թվին գումարել են 4 և ստացել են 19։

x=19-4

x=15

բ) x թվից հանել են 10 և ստացել են 7։

x=10+7

x=17

գ) 35-ից հանել են x թիվը և ստացել են 5։

35x=+5

x=35/+5

դ) 11-ին գումարել են x թիվը և ստացել են 25։

11x=-25

x=-25

 

Լրացուցիչ առաջադրաքն

 

1.Լուծիր հավասարումը.

 

ա) 2(x — 1/2) = 4

2x-1/2=4

2x=-1/8

բ) 3(1/3 — x) = 2 2/3

3 1/3-x=2 2/3

x=-6 3/6

 

2.Կազմիր հավասարում և լուծիր այն.

 

ա) x թվի կրկնապատիկին գումարել են 7 և ստացել են 8:

x=8-7

x=1

բ) 15 -ից հանել են x թվի եռապատիկը և ստացել են 3։

15x=-3

x=-15/3

 

3.Լուծիր հավասարումը.(3-4 վարժություններ)

 

ա) 2(x + 3) = 6 — x

2x+3=6-x

2×6-x=+3

2x=6-3

x=3

բ) 7(3 — x) + 4(x + 2) = 8

73-x+4x+2=8

x=73-4

x=69

x=8-2

x=6

x=69/6

 

4.

ա) 3(x + 2) — x = 10

3x+2-x=10

3x=10+2

3x=12

x=12/3=4

բ) 8 = 3(x — 4) — x

8=3x-4-x

3x=4+8

3x=12

x=12/3=4

գ) 4x + 3(x — 7) = 5

4x+3x-7=5

4x+3x=5+7

1x=12

դ) 3(x — 1) + x = 2x

3x-1+x=2x

3x=2-1

3x=1